|
 Więcej
zdjęć w Galerii |
Pisarskie początki
Jak
to się zaczęło? Mam na myśli swoje pisarstwo - czy ktoś mnie przyuczał,
świecił przykładem, a może były jakieś rodzinne tradycje? Nic z tych
rzeczy, nie przypominam sobie, aby ktokolwiek kiedykolwiek pchał mnie na
drogę zaczerniania papieru. Matka była biochemikiem, ojciec prawnikiem,
oboje spokojni, normalni ludzie, bez specjalnych pasji czy namiętności -
wyjąwszy swój związek, bo kochali się tak mocno, wiernie i pięknie, że
nie znam drugiej takiej pary. Owszem, dziadek, nauczyciel, rozmiłowany
był w naukach ścisłych, konstruował ze mną teleskopy i silniczki z magnesów i spinaczy,
a fantazję miał, bo trzymał motocykl marki SHL w sypialni (gwoli sprawiedliwości
trzeba dodać, że były to czasy wczesno-powojenne). No tak, za to brat matki
okazał się już całkiem szurniętym artystą: malarz abstrakcyjny, fotografik
i zawzięty kobieciarz. Otóż to - geny, geny i jeszcze raz te cholerne błogosławione
geny - jestem przekonany, że 95% cech i predyspozycji dziedziczymy. Co
prawda poza sobą nie znam żadnego pisarza ani poety w rodzinie (z jednym
wyjątkiem, lecz cioteczka uosabia raczej chciejstwo), ale artystów i oryginałów
kilku było. Czyli w tej loteryjce genów, którą biolodzy nazywają zapłodnieniem,
mejozą, czy jeszcze jakoś inaczej, przypadła mi kombinacja typu pisarskiego.
Więc jestem i zaczerniam papier, a raczej zapełniam dyski.
Nigdy nie lubiłem gadać, stokroć wolałem pisać. Moja wychowawczyni w
szkole podstawowej twierdziła, że wiem sporo, ale nie potrafię tego sprzedać
- wywoływany do odpowiedzi bąkałem coś pod nosem, za to lubiłem
wypracowania. Do dziś pamiętam, jak mieliśmy opisać na lekcji - była to
niespodziewana kartkówka! - czytankę o radzieckich bohaterach na
Szpicbergenie, którzy uratowali postrzelonego w rękę kolegę, a ich łódki
o mało nie wywrócił poszukujący rozbitków statek. Pisałem pełen potężnego
strachu i byłem pewien, że płodzę jakieś bzdury. Pani zebrała, przeczytała
i zaczęła... ode mnie. "Zimniak, mam ci coś do powiedzenia",
stwierdziła, tocząc nieprzeniknionym wzrokiem. Zdrętwiałem i zacząłem
chować się pod ławkę. "Twoje wypracowanie jest" - zawiesiła głos
- "najlepsze! Ho, ho, masz pióro, ho, ho!" A ja chciałem schować
się jeszcze głębiej, do kasetki, ale miejsca było trochę za mało. I tak
to się zaczęło.
W szkole średniej, zwłaszcza pod koniec, moje prace były wyróżniane,
wtedy też zacząłem pisać opowiadania. Oczywiście do szuflady, bo przez
myśl mi nie przeszło, żeby coś takiego publikować, czyli robiłem odwrotnie,
niż młodzi czynią dziś. Teraz oczywiście potrafię zracjonalizować swoje
postępowanie: uważam, że dla młodzieńczych utworów najlepszym miejscem
jest kosz na śmieci, ponieważ zawarte jest w nich wyłącznie książkowe doświadczenie.
Co innego, jak pisarz posmakuje życiowego pejcza na własnej skórze. Jasne,
że istnieją wyjątki (kiedyś jakaś młoda zdolna poetka powiedziała, że niektórym
wystarczy zjeść łyżkę zupy, aby poznać jej bukiet smaków), ale przypuszczam, że każdy wyjątek osiągnąłby więcej,
gdyby obficiej czerpał z własnych przeżyć.
O czym pisałem w tych szczenięcych latach? Pamiętam historię kryminalną,
w której genialny student matematyki rozwiązuje zagadkę zbrodni, popełnionej
przez robota usługującego do stołu. Błąd konstrukcyjny, czy bunt sztucznej
inteligencji? Tę kwestię pozostawiłem otwartą, i to było najlepsze w tej
historii. Inne opowiadanie, bardzo rozwlekłe,
opisywało podwodne przygody na Nikobarach, była tam jakaś podmorska starożytna
świątynia, skarby, klątwa bogów... No i, oczywiście, prowadziłem pamiętnik,
w którym straszliwie narzekałem na nauczycieli, kolegów (istnienie koleżanek
dopiero przeczuwałem), na rodzinkę i cały świat. A ponieważ aż takim malkontentem
w rzeczywistości nie byłem, przypuszczam, że większość swoich żalów odfiltrowywałem
od codziennego życia właśnie dzięki tym pamiętnikom. Poza tym sporo malowałem,
rysowałem, a także pisałem wiersze, ale któż ich w tym wieku nie pisał?
Niektóre obrazki rokowały nieźle, wierszydła były zdecydowanie do niczego
- może z wyjątkiem jednego, też słabego, ale za to wzruszającego, pisanego
dla pewnej Joli, w której kochałem się na zabój, ale nigdy z nią o tym
nawet nie porozmawiałem! - a te opowiadania... Nie, wolę nie wypowiadać się
na ich temat.
Ale Joli należy się akapit.
Po maturze poczułem zew krwi i zacząłem jej szukać - bezskutecznie. Po
roku udałem się do dawnej szkoły, gdzie dziewczyna powtarzała maturę,
ale, o ile pamiętam, pod drzwiami czekał jej chłopak. Po latach, jak już
byłem żonaty i dzieciaty, sprowadzałem jakiś lek zza granicy - wtedy
prosiło się o przysługę stewardessy, wręczając im dewizy, a one
wyliczały się co do feniga czy centa - była to droga półoficjalna, nawet
celnicy z automatu zwalniali towar z cła. I co widzę? Moja Jola ślicznie
wygląda w stroju stewardessy! Osłupiałem, ale szybko odzyskałem język i
przedstawiłem się, lecz ona też poznała mnie od razu. Byłem pełen
nabożnej czci, ale ona rozmawiała zdawkowo, w tym czasie podszczypując
się z pilotem. Przy odbiorze lekarstwa rozmowa była równie oficjalna, i
tak żeśmy się rozstali. Niedługo potem zginęła w katastrofie Iła 62, bo
latała na linii transatlantyckiej do Stanów. Ja też leciałem na tej
trasie tym samym Kopernikiem, ale miałem więcej szczęścia.
Wróćmy do pisania. Po maturze była przerwa, bardzo długa. Rozpocząłem studia chemiczne, trudno
było przestawić się na zupełnie inny styl nauki, życia i, w jakimś stopniu,
bycia dorosłym. Stres i wysiłek nie pozwoliły na pisanie, bruliony poszły
w kąt. Ogólnie rzecz biorąc do dziś u mnie warunkiem rozpoczęcia pisania
jest stan lekkiego znudzenia - wtedy reflektor kieruje się do wewnątrz.
W tamtych czasach nie było kiedy się ponudzić, studiowanie dopiero na piątym
roku stało się przyjemnością. Poza tym intensywnie nadrabiałem zaległości
szkolne: na pierwszym roku dosłownie rzuciłem się na płeć piękną, co, jak
powszechnie wiadomo, zawsze kończy się brakiem czasu na wszystkie inne
aktywności. Tak więc nieśmiałe próby pisarskie powziąłem ponownie dopiero
koło 1974 roku, kiedy byłem już niemalże doktorem chemii, a także szczęśliwym
ojcem półtorarocznej Martusi. Próby te pod względem warsztatowym niewiele,
a właściwie wcale nie odbiegały od poziomu Tajemnicy Nikobarów, ale muszę
przyznać, że zacząłem szybko doskonalić pióro. Niestety, młody pęd znów usechł,
kiedy po obronie pracy doktorskiej wyjechałem na półtoraroczne stypendium do
Stanów - tam nie było mowy o jakiejkolwiek twórczości, spisywałem tylko swoje
wrażenia z pobytu na obczyźnie, a poziom tych tekstów przedstawiał wiele do
życzenia.
Wróciłem do kraju w 1978 roku jesienią i do Bożego Narodzenia nabierałem
tchu, a w następnym roku machnąłem 17 opowiadań, wśród których sporo jest
takich, których nie wstydzę się po dziś dzień, m. in. debiutancki
Pojedynek. W roku 1980 napisałem tylko 8 utworów, za to dłuższych, a
potem już poszło jak należy. Po prostu zawsze lubiłem pisać, cechą mojego
charakteru było gadulstwo epistolarne, i ta przypadłość pozostała mi do dziś. I
to by było tyle na temat literackiej inicjacji.
Życiorys rozgadany
Komuś
z zewnątrz może się zdawać, że na zmianę zdradzam naukę z literaturą i
literaturę z nauką. Naprawdę jest zupełnie inaczej, bo one znakomicie
się uzupełniają: humanistyczna percepcja z pożytkiem powściągana jest
przez ścisły rozum, z drugiej zaś strony cywilizacyjna kontemplacja nie
daje rozumowi zasklepić się w sztywnych formułach. Inaczej można
powiedzieć, że nauki ścisłe pozwalają badać świat metodą analityczną,
natomiast literatura daje szansę na filozoficzną syntezę i uogólnienie.
Czasu też sobie te dwie miłośnice zanadto nie wydzierają, bo przy fantastyce odpoczywam od chemii,
i odwrotnie. Każdy powinien mieć taki wentyl bezpieczeństwa, żeby odciążyć
się od czasu do czasu, inaczej prędzej czy później trafi go neuroza, a w
najlepszym przypadku alkoholizm.
Można powiedzieć, że urodziłem
się w gruzach powojennej Warszawy, bo w roku 1946. Szkoły nie lubiłem,
bo trzeba było zakuwać, a rówieśnicy przypominali stado dzikich psów dingo.
Najlepiej czułem się na lekcjach zwanych wychowaniem fizycznym i nawet
podobno byłem asem sprinterskim - niestety, dosyć szybko wyrosłem z tego
talentu. Gry zespołowe ledwie tolerowałem, najwidoczniej od zawsze nosiłem
w sobie skłonności do indywidualizmu. Na drugim miejscu stawiałem biologię,
pewnie dlatego, że miałem sympatyczną i ładniutką nauczycielkę (ach, te
uczniowskie sympatie!). W wyższych klasach
zdecydowanie preferowałem lekcje polskiego, pewnie dlatego, że były doskonale
prowadzone. Chowając skromność na kiedy indziej mogę stwierdzić, że pisanie
wychodziło mi nieźle od kiedy nauczyłem się stawiać pierwsze kulfoniaste
litery, nauczycielki cmokały i chwaliły. Gorzej było z mówieniem - jak już wyżej
wspomniałem, niechętnie
mieliłem jęzorem i tak to już zostało, czego naprawdę nie żałuję.
Studia chemiczne ukończyłem w Politechnice Warszawskiej, doktorat z
chemii uzyskałem tamże. Potem jeździłem trzykrotnie na staże naukowe do
USA, gdzie w sumie spędziłem ponad dwa lata. Obecnie pracuję jako adiunkt
na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medycznej w Warszawie, uczę studentów
podstaw chemii fizycznej i spektroskopii, prowadzę badania nad strukturą
związków organicznych. O mojej "przygodzie z
nauką" piszę w innym miejscu, a na stronie dotyczącej mojej chemicznej
profesji podaję życiorys
naukowy.
Teraz kilka słów o genezie
tej Gawędy. Miałem szerokie plany - chciałem zamieścić w sieci opowieść-rzekę,
spisać swoje wszystkie życiowe wrażenia, poprzeplatać dygresjami o świecie,
a te podlać sosem opinii o nauce, medycynie, historii i kobietach. Owszem,
w moim wieku ma się już ciągoty do historii, zarówno własnej, jak i rodowej
czy światowej. Wszystko prawidłowo, ale po wstępnych przymiarkach wyszło
na jaw, że przy takim skrybowaniu niewiele czasu by pozostało na literaturę,
której czynne uprawianie cenię sobie najbardziej, a także na publicystykę,
na prace naukowe, a także, last but not least, na zarabianie na
kieliszek chleba. Tym bardziej, że internet szczyci się darmową wymianą
informacji, co jest fajne, ale ubrania za to nie kupisz, ani na urlop nie
pojedziesz, ani żony nie zadowolisz. No więc postanowiłem rzecz załatwić
kompromisowo: nie robię osobnej strony, ale skromnie doczepiam Gawędę,
zredukowaną do rozsądnych rozmiarów, do życiorysu, jako jego swobodne rozszerzenie.
Nie, chyba nigdy nie popełnię książki na tematy biograficzne, nie jestem aż tak
genialny lub aż tak skandalizujący, aby tłum rzucił się do czytania. A
dla tych, którzy zechcą poprzeglądać wspominki outsidera, zupełnie wystarczą
tutaj zamieszczone historie. Czyli będą to luźne opowieści, dopisywane, uzupełniane
i zmieniane na bieżąco.
Ameryka
Zacznę od
Ameryki, bo tam przeżyłem swoją pierwszą wielką przygodę ze światem. Życie
płynie jak potok - są w jego nurcie głębie i płycizny,
prąd rwie na bystrzynach i leniwie meandruje w mulistych zakolach, woda
raźno faluje nad jasnym dnem lub żmudnie przeciska się przez trzciny czy
uroczyska. Ktoś opowiadał mi, że w Armenii na nagrobnych kamieniach wyryte
bywają napisy: "żył dwa lata" albo "umarła przed narodzeniem", co wcale
nie znaczy, że ów pierwszy delikwent zszedł był dzieckiem, a druga padła
ofiarą aborcji. Znaczy to na przykład, że ów mężczyzna, który zmarł w słusznym
wieku lat 70, tylko przez dwa lata robił, co kochał, a mianowicie zajmował
się końmi, natomiast kobieta została babuszką, nigdy nie zaznając prawdziwej
miłości. No właśnie - moją życiową bystrzyną, albo okresem radosnego dziwienia
się, był pierwszy, półtoraroczny pobyt w USA.
Mogę powiedzieć, że ów wyjazd zrealizowałem działając politycznie -
po raz pierwszy i zapewne ostatni w życiu, bo zawsze byłem i jestem denerwująco
prostolinijny. Mój ówczesny szef w 1976 roku odmówił mi wyjazdu na konferencję,
co przyjąłem ze zbolałą miną, ale bez wchodzenia na kolizyjny kurs. Zaniedługo
poszedłem do niego i z głupia frant spytałem, czy mógłbym pojechać na zagraniczne
stypendium. Pytanie takie było sensowne tylko w kontekście świeżo obronionego
doktoratu, we wszelkich innych aspektach jawiło się jako absurdalne, zwłaszcza
w tamtych czasach realnego socjalizmu. Ale szef połknął haka.
Bez pośpiechu odstawił filiżankę po kawie
i rozpoczął misterium zapalania papierosa, a na jego posągową twarz wypełzł
uśmiech mający wyrażać troskę, a tak naprawdę maskujący uczucie politowania.
- A ma pan zaproszenie? - zagadnął.
- Nie - skłamałem bez mrugnięcia. W rzeczywistości
tkwiło w kieszeni jak naładowana spluwa.
Dziś ta sytuacja może wydawać się co najmniej
dziwna - facet ma w garści zaproszenie na post-doc z wymienioną sporą miesięczną
gażą, a mizdrzy się przez szefem jak dziewica przed ginekologiem. Starsi
wiedzą, ale młodszym trzeba wytłumaczyć: to były takie czasy, w których
szef i kadry wspólnie podpisywali nie tylko pozwolenie na delegację zagraniczną,
ale nawet podanie o prywatny paszport na prywatny urlop! Poza tym służbowa
delegacja na staż dawała spore korzyści, miejsce pracy w kraju nie tylko czekało, ale jeszcze
płaciło całą pensję, a fiskus nie interesował się zagranicznymi dochodami. Były
więc powody do politykowania.
- Panie Profesorze - kontynuowałem prosząco,
przygarbiwszy się na tyle, żeby sięgać mu najwyżej do ramion - może jednak
Pan... przez swoje znajomości...
- Nie, panie kolego. - Wszedł mi zdecydowanie
w słowo. - Moje znajomości już się pokończyły, niech pan policzy, ile lat
temu wróciłem ze Stanów. Sam musi pan się postarać.
- No tak, ale nie bardzo wiem, jak...
Szef rósł i rósł, aż przestraszyłem się, że
rozsadzi nie tylko drewniane przepierzenie, ale i grubaśne mury budynku.
Przy takiej posturze wspaniałomyślność przychodzi bez trudu, zwłaszcza
jeśli przy okazji można zatrzeć złe wrażenie, powstałe po odmowie udziału
w konferencji naukowej.
- Panie kolego - zagrzmiał - niech pan się
stara. Resztę proszę zostawić mnie.
- Aha. Więc jeśli uda mi się zdobyć to zaproszenie,
jest jakaś szansa?
- Ależ nie. Wtedy po prostu pan pojedzie.
Odczekałem miesiąc, nie dłużej, bo tyle trwało załatwienie oficjalnych
formularzy. Stary mienił się na twarzy, oglądając papier, po amerykańsku
złożony na trzy. A po 2 miesiącach już lądowałem w Nowym Jorku.
Byłem wtedy w wieku chrystusowym, miałem 30 lat. Silny, zdrowy, tuż
po obronie pracy doktorskiej, z biletem do Ameryki w kieszeni i z mnóstwem
planów w głowie, gotów byłem zawojować świat. Wyznawałem wtedy zasadę,
że nie ma rzeczy niemożliwych i niedosiężnych celów, pod warunkiem, że
człowiek wykaże dostatecznie silną motywację i konsekwencję w dążeniu do
nich. Plany miałem oczywiście naukowe; pamiętam, jak z kolegą rozważaliśmy
sposoby rewolucyjnego ulepszenia metody diagnozowania stanu organizmu na
podstawie analizy obrazu dna oka, a także planowaliśmy otrzymanie substytutu
krwi, który mógłby przenosić tlen równie dobrze jak hemoglobina (a może
nawet lepiej!). Jak widać, nie ograniczaliśmy się do specjalności chemicznych,
planowaliśmy interdyscyplinarnie. Tak, to był bardzo piękny stan, w którym
się wówczas znajdowałem, ale "młodość to przypadłość, z której się wyrasta",
jak kiedyś stwierdził Lech Jęczmyk. Marzenia powoli blakną i nikną w konfrontacji
z coraz bardziej uciążliwą rzeczywistością, wypełnioną rozwiązywaniem zwykłych
problemów, zarówno zawodowych (np. naukowych, w rodzaju napisania odpowiedniej
liczby publikacji na rok, albo zgoła niemerytorycznych, jak walka o stołki), jak i życiowych (finansowych, międzyludzkich,
małżeńskich, zdrowotnych itp.). Udziałem niewielu jest podążanie szlakiem
do Wielkiego Odkrycia - do tego nie tylko trzeba mieć wybitny umysł, wygrany
na loterii genów, ale kandydat musi także znaleźć się w odpowiednim miejscu i
czasie
pośród odpowiednich ludzi. Jak w pobliżu jest Genialny Mistrz i świetny zespół,
można zajść daleko. Jasne, że ci szczególnie wytrwali poszukują takich
Mistrzów i wszelkimi sposobami starają się dostać do ich zespołów. Ja jednak
byłem wniebowzięty, że udało mi się wyfrunąć zza żelaznej kurtyny w szeroki
świat, i że jeszcze ktoś chciał mi płacić co miesiąc tyle, ile w PRL-u
zarabiałem przez 4 lata! (takie były przeliczniki, ale niestety większość trzeba
było wydać na miejscu). Mogę się założyć, że niewielu z was w takiej sytuacji
rozglądałby się za czymś jeszcze lepszym.
Podróże - europejskie i
niezrealizowane
Napodróżowałem
się po świecie, mogę chyba śmiało nazwać się globtrotterem.
Byłem niemal we wszystkich krajach Europy, a więc (głęboki oddech): w Anglii,
Holandii, Belgii, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Niemczech, Francji,
Hiszpanii, Portugalii, Czechach, Słowacji, Chorwacji, Słowenii, Bułgarii,
Grecji, Austrii, Włoszech, San Marino, na Węgrzech, w Rumunii i Szwajcarii.
Ponadto dotarłem do Izraela, Wysp Kanaryjskich (goegraficznie należących
do Afryki), Islandii (skąd bliżej do Grenlandii niż Europy) oraz do USA.
W Rosji i poradzieckich państwach nie byłem
i jakoś tam mnie nie ciągnie. Również niechętnie myślę o Indiach, Meksyku
(właściwie Meksyk też zaliczyłem, bo kąpiąc się w rzece Rio Grande postawiłem
stopę na drugim brzegu, rozglądając się, czy ze śrutówki nie trafi mnie
jakiś gaucho), Japonii, Chinach i Afryce (z wyjątkiem RPA, bo tam bym się
chętnie wybrał, ale do tej,
której już nie ma, czyli rządzonej przez Białych). Trudno wytłumaczyć,
dlaczego - chyba ze względu na przepaść kulturową, prymitywizm, odmienność
od cywilizacyjnych standardów, które sobie ustaliłem, a także wyświechtaną pseudoegzotykę zarówno geograficzną, jak i kulturową. Tak to
bardzo subiektywnie
widzę.
Chętnie natomiast odwiedzę Hawaje (wulkany!),
wybiorę się na Morze Czerwone (nurkowanie na rafach koralowych), pożegluję
po wyspiarskiej Grecji, dokładniej spenetruję norweskie fiordy. Wspaniały
będzie także rejs po wodach Oceanii, który rozpocznę po eksploracji Nowej
Zelandii. Tak to u mnie jest: marzenia niepostrzeżenie zamieniają się w
plany, a te należy urzeczywistniać, działając spokojnie, lecz konsekwentnie.
Nostalgia przestrzeni - tak bym nazwał swoją
namiętność. Lubię tory kolejowe i pędzące dokądkolwiek pociągi, a jeśli
w odwiedzanej przeze mnie nadmorskiej miejscowości jest port, niechby był
zamulony i cuchnący, mimo wszystko muszę pomedytować przez godzinę na jego
nabrzeżach i falochronie. Widok lądujących i startujących samolotów też
prowokuje wyobraźnię do wymyślania światów, z których te maszyny przybywają
lub do których dotrą prędzej niż zjesz obiad i popijesz piwem. Nie ulega
kwestii, że te początki szlaków są bramkami czasoprzestrzennymi do rzeczywistości
równoległych i stanowią doskonały punkt wypadowy dla wyobraźni. Ekscytują
mnie rozległe przestrzenie - lubię widoki morskie, krajobrazy widoczne
z górskich szczytów, a rozgwieżdżone niebo przyprawia mnie o transcendentną
oniemiałość. Rzecz jasna, że wszędzie tam bym się wybrał, nawet w kosmos,
chociaż jest oczywiste, że znacznie łatwiej i przyjemniej się go opisuje niż
eksploruje.
Rekordy i sport
W
tym odcinku będzie o sporcie, a najpierw o rekordach Zimniaka. Niestety, nie mam
złotego medalu w żadnej konkurencji, za to przypominam sobie kilka własnych rekordów, o czym dalej.
Zapamiętałem trzy pochwały moich osiągnięć sportowych. Jak miałem
sześć lat, jakaś babcia lubiła obserwować, jak biegam. Mówiła na zmianę: no,
pobiegnij jeszcze, chłopczyku, tam do końca alejki. A za chwilę: nie biegaj tak
szybko, uważaj, dziecko, bo to szkodzi na serce. A ja lubiłem biegać, zawsze
wyprzedzałem rówieśników, a powietrze wspaniale świszczało mi koło uszu. Drugą
pochwałę dostałem w szkole od nauczyciela wychowania fizycznego, który prorokował mi udział w olimpiadzie
w Mexico City, pod warunkiem, że wezmę się ostro za trening. Miałem
czternaście lat i ani mi w głowie było trenowanie, ale za rok o mało nie
zdobyłem miejskiego mistrzostwa młodzików - szanse były spore, lecz trochę
zbagatelizowałem sprawę, rozglądałem się ciekawie z dołków startowych i
źle wystartowałem. Jednak falstartu nie odwołano i już nie dałem rady
nadrobić tych dwóch straconych metrów.
W wieku lat szesnastu wciąż byłem cholernie szybki, wygrywałem
wszystkie biegi, w których startowałem, na dystansach od 60 do 3000 metrów.
Pamiętam, że robiłem sobie zgrywy: koledzy startowali do sprintu, a ja
pozostawałem na mecie aż dotarli do trzeciej części dystansu, potem zrywałem się
do lotu, powietrze raptem stawało się gęste, a ja bez trudu wyprzedzałem
towarzystwo i dopadałem do mety na kilka metrów przed pierwszym
"szybkobiegaczem". Albo ścigałem się ze swoim kumplem:
ja biegłem tyłem, a on normalnie. Oddalał się dość wolno, więc mogłem
obserwować, jak na jego twarzy odciskają się w równym stopniu heroiczny
wysiłek i złość.
Wtedy, gdy miałem szesnaście lat, osiągałem
także niezłe rezultaty w skokach wzwyż i w dal, a gdy przy jednym z nauczycieli
w ciągu kilku minut nauczyłem się stać na głowie, spontanicznie nazwał
mnie geniuszem sportowym, i to była trzecia z pochwał, jakie anonsowałem na
wstępie, i zarazem ostatnia. Oczywiście grubo przesadził, bo np. nigdy nie
potrafiłem zrobić porządnego mostka, nie posiadłem umiejętności gier
zespołowych ani sztuki walki. Owszem, chodziłem na kurs judo, ale ani tego
nie lubiłem, ani specjalnie nie byłem w tym dobry. Zdecydowanie wolałem rzucać innych
niż sam być rzucany, więc wypisałem się po pół
roku.
Z innych sportów, które uprawiałem i
nadal uprawiam, warto wymienić pływanie. Oczywiście nie wyczynowe, nigdy nie
ścigałem się w wodzie - może dlatego, że pływam powoli i nie miałbym szans z
większością "crawlistów". Więc dlaczego mówię o sporcie? - spyta wyczynowiec albo
nałogowy oglądacz zawodów. No właśnie - trochę inaczej pojmuję sport, który w
moim rozumieniu ma dawać frajdę, ale tylko częściowo biorącą się z wysiłku
fizycznego. I ma być indywidualny, dla każdego, a nie tylko dla wyhodowanych w
siłowniach i karmionych hormonami atletów. Czyli właśnie pływanie, nurkowanie,
windsurfing, wyprawy piesze - szczególnie górskie, narciarstwo, lotniarstwo,
itd. Chyba wiadomo, o co mi chodzi. Szkoda, że nie ma mody na lokalne, np.
dzielnicowe zawody lekkoatletyczne, w których każdy mógłby spróbować swoich sił.
Może warto obejrzeć się na starożytnych Greków? Wielu obywateli miałoby
motywację do dbania o kondycję, istniałby przykład rywalizacji fair play,
a bojowa energia, wyzwalana dziś w stadionowych burdach, chociaż częściowo
znalazłaby ujście w bardziej sportowych zmaganiach.
A więc - pływanie. Porządnie pływać
nauczyłem się w Bułgarii, dokąd jeździło się w czasach realnego socjalizmu po
pogodę, owoce i kąpiele w ciepłym morzu. Koszty urlopów nad Morzem Czarnym i
Bałtykiem były porównywalne, więc w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych
rokrocznie udawaliśmy się na czarnomorskie
wybrzeże. Teraz klimat tam się popsuł, sporo pada, ale nikogo nie chcę
odstraszać, bo woda wciąż jest ciepła, a ceny - naprawdę niewygórowane.
Pływanie jest dla mnie
misterium, jak dla innych medytacyjna hatha yoga. Woda doświadcza
boleśnie przy pierwszym wejściu, co oznacza katharsis, oczyszczenie. Za
drugim i trzecim razem przyjmuje łagodnie, jak chętna kochanka, aby za czwartym
dać ostrzeżenie - wtedy żywioł staje się ziarnisty, wyczuwa się jego ostrą
fakturę, przydusza ciężarem i wlewa go w ramiona, a powietrze opornie przeciska
się do płuc. Ale przy pierwszym zanurzeniu nic z tych rzeczy, woda wzbudza
energię, chłosta lodowatym biczem, zmusza do szybkich ruchów, aż do zadyszki.
Potem płynę coraz wolniej, następuje koordynacja ruchów i oddechu, wyciszenie.
Czuję przyjemny wysiłek ciała i dotyk śliskiej masy wody, unoszącej mnie na
grzbietach fal i pozwalającej na spokojny zjazd w doliny, skąd widzę tylko
wyniosłe morskie stoki i niebo. Obserwuję własny cień na żółtozielonym dnie,
pełznący za mną jak wodny zwierz. Gdy wydostaję się na głębszą wodę, dno chowa
się daleko za opalizującą tonią, w której promienie słoneczne spotykają się pode
mną w jednym drżącym i falującym punkcie. Słońce zachodzi za chmurę i zmienia
się aura - głębina staje się ciemna, granatowa, a w niej mogą czaić się nie
tylko legendarne potwory, ale także najzwyklejsze barakudy, rekiny i parzące
meduzy. Nie wierzę, że coś z tego akurat się napatoczy, ale stwierdzam, że świat
jest znacznie weselszy, gdy znów pojawia się słońce.
Po pół godzinie przestaję
kontemplować ruch i medium, ruchy rąk i nóg są w pełni automatyczne, a wodne
medium staje się tak naturalnym oparciem jaki ziemia stanowi dla piechura.
Spoglądam na daleki brzeg i odczuwam spokój i wyciszenie, spokój tak wielki, jak
ogromny jest przestwór otaczających mnie wód. Zgiełk, pośpiech i zajadłość
zostały daleko, nastąpiło cudowne ich odfiltrowanie od sielskiego i niemego
krajobrazu, który dostrzegam. Dalekie plaże z punkcikami ludzi, wieże kościołów
i skupiska domów, drzewa w parkach wyglądające jak pomniejszone bonsai, a
a ponad tym wszystkim sine od odległości góry, majestatyczne olbrzymy, pozornie
zastygłe w niestrudzonej wędrówce przez geologiczne epoki. Odwracam się i widzę
bezkres wód, niepostrzeżenie przechodzący w burobłękitne niebo, odwieczny ocean,
a na nim śmiałków, kierujących statki ku odległym portom. Złudzenie optyczne
sprawia, że burty statków wydają się być zawieszone ponad linią widnokręgu i
niewyraźnie odbijają się w lustrze drgającego, rozgrzanego powietrza.
Po dwóch godzinach pływackiej
medytacji kieruję się do brzegu - odbyłem hurtem trzy spotkania z oceanem, na
czwarte nie mam już ochoty. Punkciki na plaży powoli zamieniają się w ludzkie
sylwetki, dobiegają krzyki i piski, muzyka, odgłosy klaksonów. Podpływam po sam
brzeg i wstaję dopiero na płytkiej wodzie - to nawyk, pozwalający zminimalizować
szansę kontaktu z morskim jeżem. Od plażowych restauracji wiatr przywiewa zapach
frytek.
|
