Hanna Bojczuk
"Graficzne znaki książkowe lekarzy i współczesnych stomatologów polskich"
W 1975 roku Wolfgang Beier wykonał ekslibris dla Zdzisława Gajdy (1930-)
lekarza stomatologa, historyka medycyny w Krakowie7.
Przedstawia on św. Apolonię, która trzyma skrzypce z wyrwanym zębem.
Postać Apolonii umieszczona jest w kole, wokół którego biegnie napis: Exlibris Dr Zdzisław Gajda8.
Św. Apolonia żyła w Aleksandrii w latach 247-265. Według tradycji
katolickiej, miała być torturowana za wiarę przez wyrywanie jej zębów, a następnie spalona na stosie. W wielu
krajach chrześcijańkich była uznawana za patronkę cierpiących na ból zębów9. Kilka ekslibrisów dla Zdzisława
Gajdy i jego żony Barbary, techniką offsetową wykonał Włodzimierz Borkowski. Przeważnie są to kompozycje
tekstowo rysunkowe lub tylko tekstowe.
W 1978 roku Mieczysław Teodozjusz Jesionowski (1922-1999), wspólnie z
grafikiem Maksymilianem Kałużnym opracował kilka wersji swojego ekslibrisu. Zostały wykonane
techniką offsetową. Jeden z nich o wymiarach 60 x 35 mm, przedstawia grecką boginię Venerę (Wenus), ustawioną
na tle rozpiętego skrzydła jazdy konnej huzarów.
Na jednej wersji tego ekslibrisu, w górną część skrzydła wkomponowano znak Polski Walczącej. W czasie okupacji
hitlerowskiej Mieczysław Jesionowski, pseudonim "Zojka", brał udział w Powstaniu Warszawskim. W 1945 r.
rozpoczął studia w Akademii Stomatologicznej w Warszawie.
W 1961 roku na podstawie pracy "Historia dentystyki w Polsce
do XIX wieku włącznie", otrzymał stopień doktora nauk stomatologicznych. Promotorem tej pracy był kierownik
Głównej Biblioteki Lekarskiej (GBL) prof.Stanisław Konopka (1896-1982). W 1967 roku dr Mieczysław Jesionowski
otrzymał stopień docenta habilitowanego nauk medycznych, na podstawie dorobku naukowego i publikacji "Historia
stomatologii Polskiej" (Wrocław 1963), drugie wydanie 197110. Doc. M. Jesionowski zmarł 20 grudnia 1999 r. Został
pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie11.
Obecnie można zauważyć znaczny rozkwit twórczości miniaturowych dzieł sztuki,
jakimi są ekslibrisy. Wykonywane są różną techniką (np. miedziorytem) przez profesjonalnych grafików, jak i amatorów.
Ekslibrisy urzekają bogactwem formy i precyzją wykonania.
Czasem nawiązują do zainteresowań osoby, dla której są tworzone. Np. ekslibrisy wykonane dla doktora
Dziulikowskiego (ur. 1913), wrocławskiego lekarza radiologa, właściciela znanej w kraju i za granicą kilkutysięcznej
kolekcji min. medycznych ekslibrisów, nawiązuja do jego tradycji rodzinnych oraz wykonywanego przez niego
zawodu. Dużą kolekcję ekslibrisów medycznych może również poszczycić się dr Krzysztof Wróblewski - lekarz
neurolog z Zamościa.
Współczesne środowisko lekarskie i farmaceutyczne, ma wielu utalentowanych
artystów - rysowników, twórców setek małych arcydzieł sztuki graficznej. Należy do nich farmakolog Krzysztof
Kmieć z Krakowa, czy też nieżyjący już farmaceuta Henryk Pankiewicz z Łodzi.
Autorka niniejszego artykułu zdaje sobie sprawę z faktu niedostecznego omówienia
tematu, nawet za tak wąskiej specjalizacji, jaką jest ekslibris stomatologiczny. Wykorzystała zaledwie
część zebranych przez siebie materiałów, które prezentowała na XVII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Historii
Medycyny i Farmacji w 1997 r. w Gdańsku.
7. Kto jest kim w polskiej medycynie. Informator biograficzny, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1987, s. 172, 261.
8. A. Scholtz, Zur Geschichte der Polonichen und Deutschen Arzte- Exlibris, "Archiwum Historii Medycyny" 1979, z. 3, s. 368.
9. M. Jesionowski, op. cit., s. 18-19.
10. Kto jest kim..., s.172.
11. H. Bojczuk, Jesionowski Mieczysław Teodozjusz (w:) Slownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku,
pod red. B. Urbanek, Warszawa 2004, T. 3, s. 21-23.
wstecz
|