|
|
XV Festiwal Nauki w Warszawie (16-25.09.2011)
Wydział Farmaceutyczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Spotkania weekendowe pokazy w laboratoriach i wykłady
|
|
Pyłki kwiatowe
|
Wydział Farmaceutyczny WUM Audytorium im. prof. Olszewskiego Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Wykład i prezentacja, limit każdorazowo 120 osób
Alergia wczoraj i dziś Dr Sławomir Białek3
Najstarszym zapisem reakcji alergicznej jest opis śmierci faraona Menesa (XVII w. p.n.e.) - zmarł on nagle po użądleniu przez szerszenia. W talmudzie babilońskim znajduje się przepis na odpowiednie preparowanie białka jaj kurzych w przypadkach nadwrażliwości, a Hipokrates niezwykle dokładnie opisał duszność napadową, jak również pierwszy używał terminu "asthma" w odniesieniu do zaburzeń oddychania. Galen, nazywany ojcem farmacji, w II w.n.e. opisał objawy nadwrażliwości na zapach róż i na spożycie mleka. Jednak znaczący rozwój alergologii nastąpił dopiero w drugiej połowie XIX w. W 1839 r. F. Magendie opisał niewytłumaczalne w owym czasie zjawisko, a mianowicie wystąpienie gwałtownych objawów chorobowych po powtórnym wstrzyknięciu królikom tak nieszkodliwej substancji jak białko jaja kurzego. W 1873 r. Ch. Blackley związał przyczynowo gorączkę sienną z nadwrażliwością na pyłki roślin, a w r. 1906 C. von Pirquet wprowadził termin "alergia" w odniesieniu do sposobu reagowania odbiegającego od normy. Olbrzymi postęp w poznaniu mechanizmów reakcji alergicznych dokonał się po ustaleniu struktury chemicznej immunoglobulin. W 1968 roku dokonano klasyfikacji reakcji alergicznych, którą posługuje się dziś każdy badacz i klinicysta. Dzisiaj alergia, uczulenie lub nadwrażliwość, często klasyfikowana jako atopia, stanowi jeden z najbardziej powszechnych problemów zdrowotnych. Jest wywołana kontaktem pacjenta z substancjami zwanymi alergenami, które występują w otaczającym nas środowisku. Istnieje kilka typów alergii, różniących się mechanizmami odpowiedzi immunologicznej, a więc także szybkością pojawiania się objawów chorobowych. Objawy często występują po kontakcie z substancją, która dotychczas nie wywoływała zmian chorobowych. Pierwszy kontakt z alergenem powoduje powstanie reakcji pierwotnej, dzięki której organizm zasadniczo bezobjawowo "zapamiętuje" daną substancję na okres kilku dni lub nawet kilku lat. Po ponownym kontakcie z alergenem pojawia się właściwa reakcja uczuleniowa, wywołująca pełne objawy kliniczne choroby, którą nazywamy reakcją wtórną. Atopia jest dziedziczną odmianą alergii, a w przypadku jej występowania u jednego z rodziców prawdopodobieństwo zachorowania potomstwa wynosi 30%. Natomiast gdy obydwoje rodzice są alergikami, prawdopodobieństwo ujawnienia się atopii u dzieci wzrasta do 70%. Najwięcej zachorowań na alergię obserwuje się w krajach wysokorozwiniętych, w dużych aglomeracjach miejskich. W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost liczby przypadków schorzeń górnych dróg oddechowych (pyłkowica, całoroczny alergiczny nieżyt nosa), alergii pokarmowych i atopowej astmy oskrzelowej. W Polsce na alergię choruje około 30% populacji. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaliczyła choroby alergiczne do grupy chorób cywilizacyjnych, a na liście stwarzanych zagrożeń zostały one zaklasyfikowane na czwartej pozycji po nowotworach, chorobach układu krążenia i AIDS. Do głównych przyczyn gwałtownego wzrostu zachorowań na alergię należy zaliczyć powszechność szczepień ochronnych, terapie przy użyciu antybiotyków, podawanie witaminy D3, częste infekcje wirusowe, zmiany diety, zatrucie środowiska oraz tzw. "sterylność życia codziennego", która m. in. polega na dostępności uzdatnianej bieżącej wody w wodociągach, zastosowaniu kanalizacji i częstym używaniu środków higieny osobistej. Tematy spotkania: • Alergia - czym grozi? • Jakie substancje wywołują uczulenia i jak zapobiegać rozwinięciu się alergii? • Jak diagnozować i leczyć alergie? |
|
Pierwotniak pantofelek |
Wydział Farmaceutyczny WUM Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Pokaz, limit każdorazowo 15 osób Decyduje kolejność przyjścia
Pierwotniaki i dafnie na straży czystości wody Dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki4
Bioindykacja jest metodą wykorzystującą jako wskaźnik organizm żywy, którego reakcja jest podstawą oceny stopnia toksyczności badanego środowiska. Organizmy testowe, zwane bioindykatorami, są szczególnie wrażliwe na związki chemiczne szkodliwe dla środowiska i dla człowieka. Uzyskanie wyniku dodatniego przy ich zastosowaniu stanowi rodzaj alarmu, ostrzegającego przed przypadkowym bądź umyślnym skażeniem, i pozwala na ocenę całkowitej toksyczności próbki. W przeciwieństwie do metod fizykochemicznych pozwalających na wykrycie jedynie tych substancji, których się spodziewamy, bioindykatory reagują na wszystkie związki toksyczne. Bioindykatory wprowadzone zostały w wielu krajach do rutynowych badań wód i służą do zabezpieczenia ujęć wody pitnej przed przypadkowym bądź umyślnym zanieczyszczeniem. W tym celu stosowane są testy enzymatyczne - dające odpowiedź bardzo szybko - już po kilkunastu minutach m. in. test ze skorupiakiem Daphnia magna i pierwotniakiem Spirostomum ambiguum. Bioindykatory wykorzystywane są także w ocenie skuteczności działania urządzeń oczyszczających ścieki w oczyszczalniach. W trakcie pokazu każdy uczestnik ocenia jakość próbek wody (zapraszamy z własnymi próbkami) przy użyciu: • Kilku metod fizykochemicznych (pH, przewodnictwo, zawartość jonów żelaza i in.). • Dwóch testów bioindykacyjnych. Test przy użyciu Daphnia magna. Efektem testowym jest zaburzenie metabolizmu skorupiaków objawiające się brakiem świecenia w świetle UV. Dafniom podaje się zawiesinę galaktozydu MUF, który przez zdrowe osobniki jest metabolizowany do MUF- substancji intensywnie świecącej pod lampą UV. Rozwielitki są często wykorzystywane w układach przepływowych w stacjach zabezpieczających ujęcia wody pitnej. Test Spirotox. Organizmem testowym jest pierwotniak z grupy orzęsków - Spirostomum ambiguum. Pod wpływem toksykantów komórki organizmów ulegają rozpuszczeniu, tzw. lizie. Z uwagi na niewielkie rozmiary organizmów reakcja przebiega szybko - oznaczenie trwa kilkanaście do kilkudziesięciu minut. |
|
Model białka
|
Wydział Farmaceutyczny WUM Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Pokaz, limit każdorazowo 10 osób Decyduje kolejność przyjścia
Cele molekularne leków w świecie wirtualnym Prof. dr hab. Dorota Maciejewska5, dr Teresa Żołek5
Możemy zaprojektować wiele cząsteczek substancji leczniczych i materiałów o żądanych właściwościach, ale tylko niektóre uda się zsyntetyzować dzięki metodom chemii organicznej. Dlaczego? Przez miliardy lat w przyrodzie powstało mnóstwo substancji, dzięki którym rozwija się życie. Jaki mają kształty? Jaki jest związek między ich strukturą i właściwościami? Jakie są cele molekularne leków? Odpowiedzi na te pytania uzyskujemy wykorzystując różne fizykochemiczne i biochemiczne metody pomiarowe. W przypadku, gdy eksperyment jest trudny lub niemożliwy do przeprowadzenia, możemy zastosować teoretyczne metody obliczeniowe, oparte na podstawowych prawach fizyki oraz pakiety graficzne programów komputerowych. Zobaczymy wtedy na monitorze komputera modele białek, DNA oraz obliczymy ich energię, rozmiary i niektóre właściwości fizyczne. Tak uzyskaną informację możemy wykorzystać w projektowaniu nowych związków. Przyjdź, wysłuchaj krótkiej opowieści o badaniach nad nowymi lekami i polimerami stosowanymi w farmacji. Zobacz struktury enzymów, receptorów i białek wykorzystując programy obliczeniowe do modelowania molekuł, oszacuj właściwości i aktywność zaprojektowanego przez siebie nowego związku chemicznego, a wtedy chemia organiczna przestanie być tylko zbiorem skomplikowanych schematów i nazw, a stanie się inspirującym światem kształtów i oddziaływań. |
|
Mieszanki ziołowe |
Wydział Farmaceutyczny WUM Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Pokaz, limit każdorazowo 10 osób Decyduje kolejność przyjścia
Napary ziołowe kontra wolne rodniki Dr Katarzyna Zawada6, dr Katerina Makarova6
Wolne rodniki to bardzo reaktywne cząstki posiadające niesparowany elektron. W nadmiarze powodują one uszkodzenia biomolekuł, w tym DNA. Doniesienia naukowe wskazują na związek między zwiększoną aktywnością rodników w komórkach a wieloma chorobami, np. rakiem, chorobami układu krążenia czy schorzeniami neurodegeneracyjnymi. Również w przypadku procesu starzenia wolne rodniki mają niejedno do powiedzenia. Jedną z najważniejszych grup rodników są rodniki tlenowe. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu tlen był uważany za naszego największego sprzymierzeńca, bez którego życie na Ziemi nie rozwinęłoby się. Nikt nie przypuszczał, że niektóre jego formy mogą być czynnikiem niszczącym życie, a ten, który dotąd był naszym przyjacielem, okazał się w pewnych warunkach niebezpiecznym wrogiem. Obecnie powstawaniu nadmiaru rodników sprzyja środowisko, w którym żyjemy – zanieczyszczenie powietrza, stres, nieodpowiednie odżywianie. W toku ewolucji organizmy żywe wytworzyły szereg mechanizmów obronnych, utrzymujących optymalny poziom wolnych rodników, jednak czasami te mechanizmy nie są wystarczająco efektywne. Wtedy z nadmiarem wolnych rodników możemy walczyć stosując odpowiednią dietę, bogatą w antyoksydanty. Do antyoksydantów (przeciwutleniaczy) należą: witamina C, E i karotenoidy, a także związki polifenolowe, np. flawonoidy, antocyjany czy taniny. Związki te występują głównie w owocach i warzywach, a także w niektórych ziołach. Zioła stosujemy w naszych domach najczęściej postaci naparów. Zapraszamy wszystkich na pokaz w laboratorium, w trakcie którego wspólnie przeprowadzimy pomiary właściwości przeciwutleniających różnych rodzajów naparów ziołowych, a także zbadamy wpływ sposobu ich przygotowania na zdolność neutralizowania rodników. Do tego celu wykorzystamy modelowy, barwny rodnik DPPH. |
|
Roślina transgeniczna |
Wydział Farmaceutyczny WUM Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Pokaz, limit każdorazowo 15 osób Decyduje kolejność przyjścia
Biotechnologia roślin leczniczych Dr Wojciech Szypuła7
Naturalnym środowiskiem bytowania roślin, z którym stykamy się najczęściej, jest gleba. Obecnie istnieje jeszcze inna możliwość hodowli roślin - w warunkach sterylnych, przy zastosowaniu pożywki agarowej zamiast ziemi. W takim przypadku mówimy o hodowli in vitro, czyli w szkle. Metoda ta jest m. in. stosowana do szybkiego klonalnego mnożenia roślin, tj. otrzymywania wielu okazów potomnych z tkanki jednej rośliny. Istnieje także możliwość osobnego hodowania wyodrębnionych organów tkanek i komórek roślinnych, np. samych korzeni, zarodków lub komórek. Ponadto, zamiast roślin lub ich organów można również hodować niezróżnicowaną tkankę, nazywaną kalusem, lub prowadzić hodowlę komórek w zawiesinie w tzw. bioreaktorach. W tkankach wyhodowanych in vitro występują na ogół w podobnej ilości takie same związki biologicznie czynne, jak w roślinie macierzystej, co umożliwia otrzymanie ich z pominięciem hodowli całej rośliny. Najlepsze wyniki uzyskuje się z kultury zawiesinowej w bioreaktorach, w których parametry wzrostu są automatycznie rejestrowane i kontrolowane zewnętrznie na monitorze. Według jednej z najnowszych metod, związki lecznicze otrzymuje się z korzeni transgenicznych, tzn. mających wprowadzony obcy gen. Do modyfikacji genotypu używa się bakterii o nazwie Agrobacterium rhizogenes. Organizmy modyfikowane genetycznie (GMO - genetically modified organisms) otrzymywane są obecnie z bakterii, grzybów, roślin i zwierząt. Dostarczają one m.in. wielu produktów żywnościowych, obecnych na naszym rynku. Zasady postępowania regulowane są specjalnymi przepisami, według których na opakowaniu powinna być informacja, że artykuł pochodzi z roślin zmienionych genetycznie. Hodowla tkankowa roślin in vitro pozwala także otrzymywać rośliny haploidalne (z pojedynczym zespołem chromosomów), a także dokonywać fuzji protoplastów (nieobłonionych komórek) dwóch gatunków, nie dających mieszańców w stanie naturalnym. Tkanki można zamrażać i przechowywać w temperaturze ciekłego azotu (-196oC), a po powolnym rozmrożeniu kontynuować hodowlę. Można również otoczkować tkanki merystematyczne i przechowywać w stanie niezmienionym w niskiej temperaturze dodatniej w formie tzw. sztucznych nasion. Badania Katedry obejmują poszukiwania związków naturalnych o właściwościach cytostatycznych i immunomodulujących, które tworzą się w hodowli in vitro. Obecnie przedmiotem prac są różne gatunki cisa i inne rośliny nierosnące masowo w Polsce. Cis zawiera ok. 350 związków chemicznych, z których wiele jest trujących, natomiast jeden, paklitaksel, wykazuje właściwości przeciwnowotworowe. Związek ten powstaje również w hodowli in vitro. Jego obecność stwierdziliśmy w korzeniach transformowanych w ilości równej jego występowaniu w korze. Biotechnologia jest przedmiotem zajęć dydaktycznych i badań naukowych dwóch Katedr Wydziału Farmaceutycznego - Katedry i Zakładu Biologii i Botaniki Farmaceutycznej, która zajmuje się biotechnologią roślinną oraz Katedry i Zakładu Technologii Leków i Biotechnologii Farmaceutycznej, która zajmuje się biotechnologią mikroorganizmów i hodowlą grzybów. W trakcie pokazu zostaną zademonstrowane hodowle tkankowe w bioreaktorach oraz hodowle roślin transgenicznych. Nie zabraknie również czasu na dyskusję o uzyskiwaniu związków biologicznie czynnych z roślin. |
|
Przygotowanie żelu |
Wydział Farmaceutyczny WUM Banacha 1, Warszawa Sobota 17 września, godz. 11:00, 12:00 i 13:00 Pokaz, limit każdorazowo 20 osób Decyduje kolejność przyjścia
Myjące, przeciwbakteryjne żele dla młodzieży Dr Barbara Chałasińska8, mgr Anna Żebrowska-Szulc8
Podstawowymi składnikami żeli dla młodzieży są substancje o działaniu antyseptycznym, przeciwzapalnym, ściągającym i antyoksydacyjnym. Żele myjące dla młodzieży działają łagodnie złuszczająco (keratolitycznie), przeciwtrądzikowo i przeciwłojotokowo. Wykazują działanie regenerujące naskórek oraz wpływają na uelastycznienie i wygładzenie skóry. Zapraszamy do laboratorium, gdzie będzie można samemu przyrządzić taki żel, a potem wypróbować jego działanie. |
|
|
Afiliacje
3 Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: slawomir.bialek@wum.edu.pl, tel./faks 22 5720 735, kierownik: prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz.
4 Zakład Badania Środowiska, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: grzegorz.nalecz-jawecki@wum.edu.pl, tel. 22 5720 738, kierownik: prof. dr hab. Józef Sawicki.
5 Katedra i Zakład Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: dorota.maciejewska@wum.edu.pl, tel. 22 5720 643, kierownik: prof. dr hab. Dorota Maciejewska.
6 Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: katarzyna.zawada@wum.edu.pl, tel. 22 5720 950, kierownik prof. dr hab. Iwona Wawer.
7 Katedra i Zakład Biologii i Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: wojciech.szypula@wum.edu.pl, tel./faks 22 5720 983, kierownik: prof. dr hab. Olga Olszowska.
8 Zakład Farmacji Stosowanej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, e-mail: grazyna.cichocka@wum.edu.pl, tel. 22 5720 978, kierownik: prof. dr hab. Edmund Sieradzki.
|
|
|
O uczestnictwie decyduje kolejność rejestracji Pokazy przewidziane są dla gości indywidualnych ew. kilkuosobowych grup
|
